Dünya Şiir Günü Nasıl Doğdu?

Dünya Şiir Günü Nasıl Doğdu? Her 21 Martta eminim bu soru herkesin aklına geliyordur. İşte sorunun cevabını ilk kez bu kadar ayrıntılı burada bulacaksınız.

5/5 - (15 votes)

Dünya Şiir Günü Nasıl Doğdu? 21 Martta eminim bu soru herkesin aklına geliyordur. İşte bu güzel sorunun ayrıntılı cevabını burada bulacaksınız.

dunya-siir-gunu-nasil-dogdu-sukran-aydin


Sevgili ve Sayın Tarık Günersel merhaba,

Sizinle 2006 yılında Muhsin Ertuğrul tiyatrosunda oyun sonrasında Mürekkep Acısı şiir kitabımı takdim ettiğimde tanışmıştık.

Zaman geçip yıl 2021’de ikinci şiir kitabım Anlamın Yaşı Küçük kitabını bu sefer İstanbul’dan ayrıldığınız için adresinize yollamıştım. 

21 Mart 2018’de, Dünya Şiir Günü kavramının oluşması ve tarihinin tayin edilmesindeki sizin ve dostlarınızın katkısını duymuştum.

Bu sürece alınteri döken, mesai harcayan, gönül veren, fikir yürüten, şiir denen büyülü ifade dilini önemseyen, ona kutlanacak bir gün muamelesi yapan gönüller tarihin sessiz sayfalarında sessizce kalmasın, bilelim, bilinsin, şairler “şiirim de şiirim” diyerek Dünya Şiir Günü’nde platformları inletirken, günü inşa edenlerin isimleri de bir şiirdir okunması gereken.

UNESCO’nun web sitesine baktım, “UNESCO, şiirsel ifade yoluyla dil çeşitliliğini desteklemek ve nesli tükenmekte olan dillerin duyulma fırsatını artırmak amacıyla ilk kez 1999 yılında Paris’te düzenlenen 30. Genel Konferansında 21 Mart’ı Dünya Şiir Günü olarak kabul etti.” yazıyor. (Bahsi geçen konferans tutanak linki) Oysa internette yaptığım araştırmalarda Dünya Şiir Günü’nün 05 Ekimde, daha sonra 20.yüzyılın bitişine doğru 15 Ekimde kutlandığı belirtiliyor.


Dünya Şiir Günü: şairleri onurlandırmak, şiir resitallerinin sözlü geleneklerini canlandırmak, şiirin okunmasını, yazılmasını ve öğretilmesini teşvik etmek, şiir ile tiyatro, dans, müzik ve resim gibi diğer sanatlar arasındaki yakınlaşmayı teşvik etmek ve şiirin görünürlüğünü arttırmak için bir fırsattır.(UNESCO)


Rica etsem, ulusal ve uluslararası insanları bir araya getiren, dilleri dillere dönüştüren, kalplerde, düşüncelerde, umutlarda, korkularda, savaşlarda, barışlarda velhasılı insanın her durumunda çıkış kapısı olan şiirleri yücelten Dünya Şiir Günü nasıl doğdu ve neden Dünya Şiir Günü 21 Martta kutlanıyor bize süreci anlatabilir misiniz? Teşekkür ederim.

Şükran Aydın, 21.03.2024


Tarık Günersel
Tarık Günersel fotoğrafı çeken kadir İncesu

Dünya Şiir Günü Nasıl Doğdu?

1992’de şiir atölyesi başlatınca şair-denemeci dostum Mazhar Candan şiir enstitüsü gerektiğini belirtip öncülük etmemi önerdi. 1995’in son çeyreğinde İnternet hayatımıza adım attı. Şöyle düşündüm: İnternet varken enstitü ne diye bir binada olsun? Tüm dünya enstitü olur. Poetic Space Lab (Şiir Uzayı Laboratuvarı) adını oluşturdum.

1996
1996-dunya-siir-gunu-cagrisi

Mazhar, Gülseli İnal, Talât Sait Halman, Mehmet H. Doğan, Şükran Kozalı, Hakan İşcen ve genç arkadaşlar Nalan Mahsereci, Çimen Keskin, Cengiz Yalçın ve Bora Tolga Oktaş ile sinerji alanı oluşturduk, 22 Mart 1996’da basın bülteni ile kamuya duyurduk. Varlık dergisinde Genel Yayın Yönetmeni Enver Ercan yayımladı. Bugün için olağan olan oluşum biçimi o yıllarda önemli bir yenilikti. Pek çok etkinlik yaptık. Belge dosyası arşivimde.

Birkaç gün sonra Moda burnunda turlarken aklıma soru geldi: Dünya Tiyatro Günü gibi Dünya Şiir Günü de olsa? Eve dönüp New York Kent Üniversitesi’nde ders veren Talât Halman’a telefon açtım:
-Böyle bir gün var da ben mi bilmiyorum?
-Bildiğim kadarıyla yok. Nisan ABD’de Şiir Ayı olarak etkinliklerle kutlanır.
-Peki, başlatsak? dedim.
-İyi olur, dedi.
Hemen Gülseli’yi aradım. Olumlu karşıladı, 21 Nisan gününü önerdi.
Öbür arkadaşlar da sevinçle benimsediler.

1997-unescoya-ileti
1997-unescoya-ileti

2

Hazırlık yaptık, duyurduk. Enver Ercan yine Varlık’ta yer verdi. 21 Nisan 1996 günü Fenerbahçe’de (yıllar sonra PEN’de de kurumdaş olacağım) Hakan İşcen’in mali desteği ile zarif bir mekânda kutlama yaptık. Ayla Algan, Selman Ada, Orhan Alkaya ve Ergin Koparan katılan değerler arasındaydı. Çok dilde şiirler okundu. Bir kısmı çeviriydi. Beklan Algan sağlık nedeniyle katılamadı ama destek ve kutlama iletisi ile yanımızda yer almış oldu.
Basından yalnız bir kişi katıldı: Zeynep Altay. Tanışmamız öyle oldu. Sağolsun, etkinliği Bizim Gazete’de güzelce anlattı.
Ankara’da Şükran Kozalı, Bursa’da Muhsine Arda etkinlik düzenlediler. İskandinavya ile birkaç başka yerde daha etkinlik düzenlenmiş. Arşivimde var.

1996-kutlama-haberi
1996 kutlama haberi

3

1997 geldiğinde Gülseli ile ben PEN Yazarlar Derneği’ne üye olduk. Şükran Kurdakul başkanlığındaki dernek yönetimine Dünya Şiir Günü önerimizi sunduk.

Dünya şiir günü nasıl doğdu
1997-PEN-sunumum-s-1

1997- sunumum-s-2
1997- sunumum-s-2


Galatasaray’da İstiklal Caddesi’ndeki İngiliz Kültür Merkezi’nde dev bir kitaba rastladım: The Book of Learning (Öğrenme Kitabı). Dünyadaki bütün önemli üniversiteler, akademiler ve kültür kurumlarının ad ve adresleri ile telefon ve faks numaraları vardı. Armağan edilen bu hazineyi Karaköy-Kadıköy vapurunda kitabı taradım, her ülkeden en az bir kurum seçmeye özen gösterdim.




Coşkuyla Moda’ya gittim, anneciğimden kalan ve eşim Füsun canın onayı ile atölyem olan dairedeki faks makinesinin başına geçtim. BM Genel Sekreteri ile UNESCO Başkanına ve daha pek çok kişi ve kuruma faks ile World Poetry Day (Dünya Şiir Günü) önerisini duyurup çağrıda bulundum. Yüz küsur faks çektim, iki yerden yanıt geldi: Avustralya ile Botswana’dan. Avustralya’daki bir dernekten Judith Rodriguez adı ile gelen coşkulu kabul mesajı önemli bir dostluğun da başlangıcı oldu. (Bu değerli Dünyadaşımızı birkaç yıl önce yitirdik. Botswana Üniversitesi öğretim üyesi Dr Andy Chebanne ile dostluğumuz sürüyor.)

1997

21 Nisan 1997 gelince, Demir Serezli’nin ev sahipliğinde Moda’da etkinlik yaptık. Yoruba dilinde şiir de paylaşıldı. PEN Başkanı Kurdakul oradaydı. Desteğini esirgemedi. Zeynep Altay sağolsun yine katıldı, yine Bizim Gazete’de kapsamlı tanıtım yazdı.

1997-istanbul-kutlamasi
1997-istanbul-kutlamasi

PEN Genel Kurulumuzda Alpay Kabacalı yeni başkan, Prof Dr Suat Karantay ise Uluslararası İlişkiler Sekreteri oldular. Suat Abi önerinin Ağustos’ta İskoçya’nın başkenti Edinburgh’da yapılacak olan Uluslararası PEN Kongresi gündemine alınmasını sağladı, sağolsun.

1997-congress
world-poetry-d-pen-1997-congress-print-document

Kongre öncesinde, Bergama’da PEN derneğimiz belediyenin desteği ile Akdenizli Ozanlar Şenliği düzenledi. Dünya Şiir Günü önerisini bir kağıda yazdım, Fas ve Yunanistan gibi Akdeniz ülkelerinden gelen şairlerin destekleyici imzalarını aldım.

4

Bundan sonrasını otobiyografimde kapsamlı işlemek üzere kısa geçeyim:

1997 Ağustosundaki PEN Kongresine aile bütçesinden katılıp sunum yaptım. PEN Yazarlar Derneğimizin World Poetry Day (Dünya Şiir Günü) önerisini Melbourne PEN temsilcisi Judith Rodriguez de imzaladı. (Orada yazıp okuduğum konuşma bugüne kadar hiçbir yerde yayımlanmış değil. Türkçeye çevirmiş de değilim.) Öneri coşkulu alkışlarla karşılandı. İlk destek konuşması Macar PEN temsilcisinden geldi. Yunan PEN temsilcisi 21 Nisan gününe itiraz etti: Albaylar Cuntasının darbe yıldönümüne geliyormuş. İtiraza itiraz ettim: Dünya tarihinde lekesiz bir gün var mıdır? vb.

1997-pen-sunumum-s-1
1997-pen-sunumum-s-1

Uluslararası Başkan beni haklı buldu, duyurdu, şahsımda PEN Yazarlar Derneğimizi kutladı. Sunum ertesi öğrendim ki epey yıl önce birkaç ülkede sanırım Ekim başında bir Dünya Şiir Günü kutlanmış, ama yaygınlaşmamış. Zaten bu fikrin dünyada ilk benim akıl ettiğimi düşünmemiştim bile. İnternet yeniydi, bu konuda bilgiye rastlamamıştık. Dünya barışına katkısı olabilecek bir gün olacağı kanısı ile, Şiir Uzayı Laboratuvarı olarak adım attık, PEN Yazarlar Derneğimiz uluslararası kurumsallaşma yönünde davrandı, süreç takvime vardı.

Yeni öğrendim: UNESCO’ya öneri yalnızca World Poetry Day (Dünya Şiir Günü) olarak iletilmiş. UNESCO birkaç kuruma danışmış, Helen Yazarlar Derneği (Hellenic Authors’ Society) 21 Mart gününü önermiş, benimsenmiş. Tartışma sürecinde Talât Halman da yer almış. Pek çok siyasal etmen rol oynamış…

Sonuçta, UNESCO takvimindeki Dünya Şiir Günü sürecinde pek çok kişi ve kurumun katkısı var. 1997-1999 UNESCO sürecinde merak ettiğim ayrıntılar yok değil. Ama şu kesin: UNESCO takvimine varan sürecin ilk adımı Türkiye’deki şiir birikiminden çıktı.

5
Lütfen özen: Dünya Şiir Günü bir Dünya Şiiri Günüdür. En az iki dilde şiir paylaşılması, sırf çevirilerle de olsa birçok dilde yazılmış şiirler okunması ırkçılığa karşı mücadele bakımından, Dünyadaşlık bilinci bakımından değerlidir.
Dünya Şiir Günü nice şiirlere, daha çok anlayışa vesile olsun.

Bu konuda yazmamı öneren yaman araştırman (‘araştırmacı’ yerine şimdi aklıma geldi, bir hece kısa oluyor) gazeteci Şükran Aydın’a teşekkür ederim.

2024 PEN Şiir Ödülü’nü kazanan dostum Enis Batur’u bir kez de burada candan kutlarım.

Katkılar katkılara yol açsın.

Sürpriz:
‘Eğlenceli’ bir bulgu ile bitireyim: 1997 nisanında UNESCO’ya Şiir Uzayı Laboratuvarı (Poetic Space Lab) adına faksla yolladığım mektup var ya, 2022’de UNESCO sitesinde bilgi ararken baktım, a, o mektubum! Meğer 1997’de iki UNESCO yetkilisi okumuş, el yazısı ile notları şöyle:
-Buna cevap gereksiz.
-Bence de.

Tarık Günersel, 21 Mart 2024

Şiir sitesi


Şükran Aydın’ın Kök Şiirine Yunanistan’dan Ödül

YAZAR BİLGİSİ
YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.